Τα χρόνια της Μεταπολίτευσης, αρκετές φορές το κράτος βρέθηκε αντιμέτωπο με το φοιτητικό κίνημα και τις πολύχρωμες εκδοχές του. Ο λόγος πάντα ήταν ο ίδιος: ένας νόμος (ή η απόπειρα ψήφισης ενός νόμου) που άλλαζε ορισμένα έως τότε δεδομένα στη λειτουργία των ΑΕΙ. Αλλά κάθε περίπτωση τέτοιων συγκρούσεων είχε τις δικές της ιδιορρυθμίες.
Το φθινόπωρο του 1974, αν και ο κίνδυνος εκ νέου εκτροπής δεν είχε απολύτως εξαλειφθεί, η δημοκρατία φαινόταν να εδραιώνεται. Η εξαγγελία των εκλογών, που προσδιορίστηκαν στη συμβολική ημερομηνία της 17ης Νοεμβρίου εκείνης της χρονιάς, βρήκε την ελληνική κοινωνία να προσπαθεί να απαλλαγεί από τις δομές του χουντικού καθεστώτος. Η περίφημη αποχουντοποίηση, προφανώς, είχε στόχο την απαλλαγή και των πανεπιστημίων από διοικήσεις και καθηγητές που είχαν τεθεί στην υπηρεσία του απριλιανού καθεστώτος.
Η αποχουντοποίηση, για τη συντριπτική πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας, και τη μόλις νομιμοποιηθείσα Αριστερά, συνοδευόταν από μια σειρά αλλαγές του εσωτερικού κανονισμού των σχολών που θα επέτρεπαν τον εκδημοκρατισμό των ΑΕΙ (ένας τρόπος για να επιτευχθεί ο εκδημοκρατισμός αυτός ήταν και η κατάργηση του μόνιμου Πειθαρχικού Συμβουλίου των σχολών, που για τους φοιτητές σήμαινε συστηματική εσωτερική αστυνόμευση της συμπεριφοράς τους, μια συστηματική δηλαδή αυταρχική κανονικότητα στα πανεπιστήμια).
Παράλληλα με την αποχουντοποίηση και τον εκδημοκρατισμό, ωστόσο, ο στόχος ήταν σαφής: η ελληνική παιδεία χρειαζόταν να εκσυγχρονιστεί και να συνδεθεί με τις ανάγκες της οικονομίας. Και με αυτήν την προτεραιότητα ελάχιστοι διαφωνούσαν – ανάμεσά τους, το ΚΚΕ από την Αριστερά, που μιλούσε για τον «ταξικά προσδιορισμένο ρόλο της εκπαίδευσης», οι εξωκοινοβουλευτικές κινήσεις της Αριστεράς και μερικοί διανοούμενοι, με τα ίδια πάνω κάτω επιχειρήματα.
Με το φοιτητικό κίνημα σε φάση ανασυγκρότησης και προσδιορισμού των συνιστωσών του, των φοιτητικών παρατάξεων, σε σχέση με τον διαμορφούμενο κομματικό χάρτη, οι συγκρούσεις με το υπουργείο Παιδείας φάνταζαν αναπόφευκτες. Η πρώτη σύγκρουση έγινε το καλοκαίρι του 1975. Η κυβέρνηση έφερε προς συζήτηση στο θερινό τμήμα της Βουλής της νομοσχέδιο το οποίο προέβλεπε τη μετατροπή των φοιτητικών συλλόγων σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Η κίνηση εκείνη θεωρήθηκε αυταρχική παρέκκλιση, αφού έδινε τη δυνατότητα δικαστικών παρεμβάσεων στη λειτουργία τους. Στην καρδιά του καλοκαιριού, 30.000 φοιτητές διαδήλωσαν στο Κέντρο της Αθήνας με κεντρικό σύνθημα «Οχι στον κρατικό συνδικαλισμό». Το νομοσχέδιο απεσύρθη.
To 1978, ο Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, υπουργός Παιδείας της δεύτερης μεταπολιτευτικής κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή, επιχείρησε να προωθήσει την πρώτη συνολική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στα ΑΕΙ. Ο στόχος που έθετε, ακόμα μια φορά, ήταν η δημιουργία σύγχρονου, ανταγωνιστικού πανεπιστημίου. Ο νόμος έδινε έμφαση στις ρυθμίσεις για το εξεταστικό: περιόριζε τις εξεταστικές περιόδους από τρεις σε δύο, καταργούσε τη δυνατότητα μεταφοράς μαθημάτων, θεσμοθετούσε τα «προαπαιτούμενα» (για να περάσεις, π.χ., Λογιστική 2, έπρεπε προηγουμένως να έχεις περάσει Λογιστική 1) και, προσπαθώντας να θέσει τέρμα στους «αιώνιους φοιτητές», επέβαλλε ανώτατο χρονικό όριο σπουδών.
Το νομοσχέδιο κατατέθηκε στις 22 Αυγούστου 1978, πάλι στο τμήμα διακοπών της Βουλής, και ως νόμος 815 ψηφίστηκε λίγες μέρες αργότερα. Οι φοιτητικές παρατάξεις και το φοιτητικό κίνημα δεν είχαν προετοιμαστεί να αντιδράσουν δυναμικά. Και τότε, στο «επαναστατικό κενό» που είχε δημιουργηθεί, ανέλαβαν πρωταγωνιστικό χώρο στα πανεπιστήμια οι δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς (η λεγόμενη αριστερή μειοψηφία της ΕΦΕΕ, την οποία συγκροτούσαν η Β’ Πανελλαδική – διάσπαση του Ρήγα Φεραίου -, οι μαοϊκές ΠΠΣΠ και ΑΑΣΠΕ και πολλοί αναρχικοί).
Οι δυνάμεις αυτές δρούσαν ήδη και διεκδικούσαν χώρο κυρίως στο Πανεπιστήμιο. Τον διεκδίκησαν και τον κέρδισαν την εποχή που, υπό κανονικές συνθήκες, έπρεπε να εφαρμόζονται οι διατάξεις του ψηφισμένου 815. Πώς; Πολύ απλά. Κατηγορώντας τις κυρίαρχες δυνάμεις για «ρεφορμισμό» και προτείνοντας ένα νέο μοντέλο δράσης που συνδύαζε συνθήματα τα οποία ηχούσαν γοητευτικά, μια νέα επαναστατικότητα μακριά υποτίθεται από την κομματική γραμμή και την υπόσχεση ευκολότερου πτυχίου.
Στις 12 Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς, μια συνήθης συγκέντρωση στα Προπύλαια υπό την αιγίδα της ΕΦΕΕ, μετατράπηκε σε πορεία προς τη Βουλή και σε σύγκρουση με τα ΜΑΤ. Το βράδυ εκείνο, ορισμένοι κυνηγημένοι φοιτητές ζήτησαν καταφύγιο στον χώρο του ασύλου, στη Νομική. Αλλά τα ΜΑΤ εισέβαλαν στη σχολή και έκαναν συλλήψεις, ενώ καταγγέλθηκαν ασυνήθιστες βιαιοπραγίες. Η διαμαρτυρία έπαυε πλέον να είναι μια περιθωριακή υπόθεση. Και από την αρχή του Δεκεμβρίου, δυναμικές μειοψηφίες μέσα στις σχολές προχώρησαν σε καταλήψεις (τις οποίες αποδοκίμαζε η πλειοψηφία της ΕΦΕΕ, την οποία διαμόρφωναν η συμμαχία των παρατάξεων ΚΚΕ – ΠΑΣΟΚ). Αρχικά στο Χημικό, αργότερα στο Γεωλογικό, στο Φυσικό, στη Νομική… Η δυναμική τους ήταν τόση ώστε ανάγκασε ακόμα και προσωπικότητες όπως ο Ανδρέας Παπανδρέου, επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης εκείνη την εποχή, να ζητήσουν την απόσυρση του νόμου.
Άρθρο του Ηλία Κανέλλη
Πηγή: http://www.tanea.gr
