Η μυρωδιά της τηγανητής μαρίδας δίπλα στη θάλασσα τα καλοκαίρια είναι ό,τι πιο μικρό αγαπάει από την Ελλάδα η διεθνούς φήμης αστροφυσικός Χρύσα Κουβελιώτου. Με αφορμή τη βράβευσή της με το βραβείο αστροφυσικής και αστρονομίας Daniel Heineman 2012, η «Espresso της Κυριακής» την αναζήτησε στο Marshall Space Flight Center της ΝΑSA και έμαθε για τη ζωή και το έργο της, που κάνει όλους τους Ελληνες ανά τον κόσμο υπερήφανους.
Η Χρύσα Κουβελιώτου γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακά στην Αστροφυσική στο University of Sussex και στο Technical University of Munich. Για δώδεκα χρόνια ήταν καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και από το 1995 εργάζεται στην Αλαμπάμα, στo Marshall Space Flight Center της ΝΑSA, αρχικώς μέσω του Universities Space Research Association και από το 2004 ως μέλος της NASA.
ΠΟΡΕΙΑ ΣΤΑ ΑΣΤΕΡΙΑ
Η πορεία της φαντάζει για πολλούς τεράστια στον χώρο της αστροφυσικής. Σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της κατόρθωσε να συνεισφέρει πολλά σημαντικά στοιχεία στους τομείς της αστρονομίας και αστροφυσικής. Χάρη στις έρευνές της έχει επεκταθεί η κατανόηση της ανθρωπότητας για τα φευγαλέα, παροδικά φαινόμενα που σημειώνονται στον γαλαξία μας και την υψηλή ενέργεια που υφίσταται στο σύμπαν. Εκτός από τον καθορισμό πολλών μοναδικών ιδιοτήτων σχετικά με τις εκπομπές υψηλής ενέργειας στις εκρήξεις ακτίνων τύπου γάμμα (GRB) (το φωτεινότερο συμβάν στο Διάστημα και ένα από τα ισχυρά γεγονότα που σημειώνονται στο σύμπαν), ήταν μέλος της ομάδας που εντόπισε το πρώτο GRB, καθώς και το οπτικό αντίστοιχό του. Με αυτήν την ανακάλυψη αποκαλύφθηκε η εξωγαλαξιακή φύση αυτών των πηγών.
Με την ομάδα της εντόπισε και επιβεβαίωσε τα magnetars, τα οποία είναι εξαιρετικά πυκνά αστέρια νετρο
ονίων ή στάχτες των αστεριών ύστερα από μια έκρηξη τύπου σουπερνόβα και τα οποία διαθέτουν απίστευτα ισχυρά μαγνητικά πεδία.
Η κ. Κουβελιώτου είναι μέλος πολλών συμβουλευτικών επιτροπών και συμβουλίων διαφόρων οργανισμών, όπως είναι η NASA, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA), το κέντρο DARK Κοσμολογίας της Δανίας και η Αμερικανική Ενωση Παρατηρητών Μεταβλητών Αστεριών. Παράλληλα, έχει λάβει πολλά βραβεία για τη δουλειά της. Το 2003 τιμήθηκε με τα βραβεία αστροφυσικής Rossi Prize και Descartes Prize, ενώ αναγνωρίστηκε ως η έκτη σημαντικότερη επιστήμων του Διαστήματος. Το 2005 τιμήθηκε με το αντίστοιχο βραβείο της NASA. Είναι συνεργάτις της American Physical Society (APS) και της Αμερικανικής Ενωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης (AAAS).
Εχει ασχοληθεί σε πολλά πανεπιστήμια σχετικά με τις δράσεις της Universities Space Research Association (USRA) και έχει δημιουργήσει το Πρόγραμμα Αστρονομίας στο Χάντσβιλ. Επίσης, έχει διατελέσει αναπληρώτρια διευθύντρια του Ινστιτούτου Διαστημικής Φυσικής, Αστρονομίας και Εκπαίδευσης, που αποτελεί μια κοινοπραξία έρευνας του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα στο Χάντσβιλ. Στην κοινοπραξία αυτή συμμετέχουν ως εταίροι η NASA και η USRA.
Στο παρελθόν θήτευσε ως πρόεδρος του τμήματος του Ανώτατου Συμβουλίου Ενέργειας Αστροφυσικής της AAS και αντιπρόεδρος της Επιτροπής «E» (Ερευνα στην Αστροφυσική από το Διάστημα) και της Επιτροπής Διαστημικής Ερευνας που εδρεύει στη Γαλλία. Πρόσφατα εξελέγη σύνδεσμος των ΗΠΑ στην Αστροφυσική Επιτροπή 19 της Διεθνούς Ενωσης Καθαρής και Εφαρμοσμένης Φυσικής που εδρεύει στην Αγγλία.
ΜΙΑ ΚΑΡΜΙΚΗ ΣΧΕΣΗ
Η Χρύσα Κουβελιώτου είχε την τύχη να γνωρίσει και να έχει στο πλάι της τον σύζυγό της dr Johannes (Jan) van Paradijs, από τους μεγαλύτερους αστρονόμους της γενιάς του και έναν από τους μεγαλύτερους αστρονόμους όλων των εποχών για την Ολλανδία. Ο δόκτωρ Paradijs είχε μια εκπληκτική επιστημονική παραγωγικότητα. Είχε εκδώσει 400 επιστημονικές εργασίες, εκ των οποίων οι 33 είχαν δημοσιευθεί στο περιοδικό «Nature». Και βέβαια δεν είναι ο αριθμός αυτών των εργασιών που μετράει αλλά η ποιότητα. Μαζί με τον Walter Lewin και ιδιαίτερα με τη Χρύσα Κουβελιώτου έκανε τις σπουδαιότερες ανακαλύψεις της ζωής του.
Μάλιστα, όπως αναφέρει ο PJ Edward van den Heuvel, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Αμστερνταμ, η συνάντηση του Jan van Paradijs με τη Χρύσα Κουβελιώτου ήταν καρμική: «Είναι πεποίθησή μου ότι αυτές τις ανακαλύψεις δεν θα είχαν συμβεί, αν δεν είχε συναντήσει τη Χρύσα το 1990. Αυτή η τεράστια συνεργασία έδωσε τις σημαντικές ανακαλύψεις στον τομέα της έρευνας για την έκρηξη των ακτίνων γάμμα. Οι ανακαλύψεις αυτές θα παραμείνουν συνώνυμες με τα ονόματα της Χρύσας Κουβελιώτου και του Jan van Paradijs».
Οταν γνώρισε τον αείμνηστο σύζυγό της η Χρύσα Κουβελιώτου βρισκόταν στο Max Planck Institute. «Τότε εξαιτίας του ονόματός του τον φώναζαν “πουλί του παραδείσου”. Αυτό θύμιζε άλλωστε η εμφάνισή του. Εμοιαζε πολύ παράξενος με τα κοντά μαλλιά του, τα ιδιαίτερα μπλουζάκια του, τα στενά παντελόνια και τη μαύρη πέρλα στο αυτί του» θυμάται σήμερα η σύντροφος της ζωής του.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΥ ΤΗΝ ΠΛΗΓΩΝΕΙ
Για το γεγονός ότι γύρισε στην Ελλάδα το 1981 για να διδάξει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών η Χρύσα Κουβελιώτου λέει: «Αυτή ήταν μια ηλίθια απόφαση. Διότι στην Ελλάδα δεν υπήρχαν οι βάσεις για την παρατηρητική αστροφυσική. Δεν υπήρχαν τα δεδομένα για να εργαστεί κάποιος πάνω στα θέματα της αστροφυσικής. Οπως γνωρίζετε, οι συνδέσεις στο Internet ήταν ανύπαρκτες στη δεκαετία του 1980 και δεν μπορούσες να αναπ
τύξεις πολλά πράγματα σχετικά με την επιστήμη. Αυτό μου προκάλεσε πολύ στρες. Για τον λόγο αυτό έκανα πολλά ταξίδια για να συναντήσω ανθρώπους του χώρου μου και συνεργάτες μου στο Max Planck Institute».
Ωστόσο, θεωρεί αδιαπραγμάτευτη αλήθεια της το ότι είναι υπερήφανη που είναι Ελληνίδα, που βαδίζει στην οδό της διασποράς των απ0ανταχού συμπατριωτών της. Την απογοητεύουν: «Η απλοϊκότητα, ο λαϊκισμός, η κουτοπονηριά και η μιζέρια. Ο φαφλατισμός, η σιγουριά πως οι Ελληνες μπορεί να τη βγάλουν καθαρή, γιατί είναι μάγκες». Την πληγώνει το ότι οι Ελληνες είναι: «Διχασμένοι και βαδίζουν πάνω στα αρχαία μεγαλεία ξυπόλητοι»!
ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΜΕΤΡΑΕΙ Τ’ ΑΣΤΡΑ…
Οσο για την αστροφυσική η κ. Κουβελιώτου δεν παύει να δηλώνει ότι είναι ο μεγάλος της έρωτας: «Οταν ήμουν μικρή, περνούσα πολλά καλοκαιρινά βράδια με τους φίλους μου στην αμμουδιά, κοιτάζοντας τα αστέρια. Η πρόκληση του απρόσιτου αγνώστου με τραβούσε σαν μαγνήτης και με ώθησε από τότε να χαράξω την πορεία της καριέρας μου. Οταν πήρα το πτυχίο Φυσικής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ρώτησα τον καθηγητή μου πώς και πού θα μπορούσα να σπουδάσω Αστρονομία. Μου απάντησε: “Δεν σου συνιστώ καθόλου αυτή την επιλογή. Δεν υπάρχει μέλλον σε αυτή την επιστήμη”. Ομως εγώ αγνόησα τη συμβουλή του. Οταν είπα στον πατέρα μου ότι ήθελα να φύγω από την Ελλάδα για μεταπτυχιακές σπουδές, εκείνος μου απάντησε: “Θα προτιμούσα να κάνεις οικογένεια εδώ, αλλά δεν θα σε εμποδίσω”».
Θεωρεί ότι έχει κερδίσει πολλά από τον χώρο της επιστήμης της και όπως λέει: «Πάντοτε ήθελα να παρατηρώ το σύμπαν, να βιώνω την απρόσμενη χαρά της ανακάλυψης νέων φαινομένων και να λύνω μυστήρια για να κατανοώ τον κόσμο. Κάθε φορά που μαθαίνω κάτι καινούργιο, αντιλαμβάνομαι πόσο λίγα γνωρίζω, πόσες ζωές χρειάζομαι για να βρω τις
απαντήσεις και πόσες μελλοντικές γενιές θα έχουν τις ίδιες ανησυχίες και θα ακολουθήσουν παρόμοια πορεία».
Οι εκρήξεις των magnetar είναι ό,τι ισχυρότερο και μεγαλειώδες στο σύμπαν μετά την αρχέγονη Μεγάλη Εκρηξη (Big Bang). Ευτυχώς, συμβαίνουν σε σημεία τόσο απόμακρα ώστε τις αντιλαμβάνονται μόνο τα ειδικά όργανα των πιο απομακρυσμένων δορυφόρων και… η Χρύσα Κουβελιώτου που συνεχίζει να τις παρακολουθεί άγρυπνα.
Η 6η ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ
Η Χρύσα Κουβελιώτου το 2003 ήταν στην έκτη θέση των επιστημόνων του Διαστήματος! Η Ελληνίδα αστροφυσικός βραβεύτηκε και πάλι μέσα στο 2012 για τη δράση και την προσφορά της στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα με ακόμη ένα διεθνούς κύρους βραβείο ως αναγνώριση της εξαιρετικής εργασίας που έχει επιτελέσει. Το βραβείο Daniel Heineman απονέμεται κάθε χρόνο από τους ιθύνοντες του Αμερικανικού Ινστιτούτου Φυσικής (AIP) και την American Astronomical Society.
Στην επίσημη ανακοίνωσή τους, οι εκπρόσωποι της American Astronomical Society αναφέρουν τους λόγους απονομής του βραβείου Daniel Heineman στην Ελληνίδα αστροφυσικό: «Το βραβείο τής απονέμεται για τα εκτεταμένα επιτεύγματα και τις ανακαλύψεις της στους τομείς των εκρήξεων ακτίνων τύπου γάμμα και magnetars. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτες είναι οι ικανότητες της δρος Κουβελιώτου στη δημιουργία συνεργασιών, στην αποτελεσματικότητα και στις γνώσεις που αφορούν τις παρατηρήσεις πολλαπλού μήκους κύματος».
Οι εκπρόσωποι του AIP συμπλήρωσαν πως το ευχάριστο γεγονός της βράβευσης ενός διακεκριμένου επιστήμονα, όπως είναι η δρ Κουβελιώτου, αποτελεί αναγνώριση για ολόκληρο τον κλάδο, από τον οποίο έχουν προκύψει σημαντικές ανακαλύψεις που άλλαξαν τον κόσμο αλλά και προσδιόρισαν τη θέση μας στο σύμπαν. Η τελετή της απονομής θα πραγματοποιηθεί στην 221η συνάντηση της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας τον Ιανουάριο του 2013 στο Long Beach στην Καλιφόρνια, όπου η δρ Κουβελιώτου θα είναι η κεντρική ομιλήτρια.
«Είμαι ευγνώμων και είναι μεγάλη τιμή να αναγνωρίζονται οι προσπάθειές μου από την επιστημονική κοινότητα με αυτό το πολύ σημαντικό βραβείο» αναφέρει η ίδια και συμπληρώνει: «Είμαι επίσης πολύ χαρούμενη που βλέπω την αναγνώριση των συνεργασιών, οι οποίες θεωρώ ότι αποτελούν σήμερα ένα απαραίτητο εργαλείο στην επιστημονική έρευνα» υποστηρίζοντας την ομαδικότητα σε κάθε επιστημονική δραστηριότητα.
Η Χρύσα Κουβελιώτου εξακολουθεί να είναι ένα ανήσυχο πνεύμα. Μαζί με τους καθηγητές Ralph Wijers του Πανεπιστημίου του Αμστερνταμ και Stan Woosley του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στη Σάντα Κρουζ συνέγραψαν ένα βιβλίο για τις εκρήξεις ακτίνων γάμμα, το οποίο κυκλοφόρησε το 2012 από το Cambridge University Press!
Άρθρο της ΣΟΦΙΑ ΔΙΓΕΝΗ-ΚΟΛΙΟΤΑΣΗ
Πηγή: espressonews.gr
