Του Γαλούπη Βασίση @avgi.gr
Ο σχολικός εκφοβισμός, το λεγόμενο bullying, έχει χτυπήσει για τα καλά και την πόρτα της Ελλάδας, με τα δείγματα να είναι από άκρως ανησυχητικά, ως εφιαλτικά σε κάποιες περιπτώσεις.
- Από τη μελέτη των στοιχείων είναι εμφανές πως από τις έξι χώρες της έρευνας η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο δείκτη σχολικής βίας λόγω εθνικότητας!
Τα αποτελέσματα της πρόσφατης έρευνας για την ευρωπαϊκή καμπάνια δείχνουν ότι είναι απαραίτητη η άμεση αφύπνιση, ενημέρωση και δράση απέναντι στο πρόβλημα, που κάθε μέρα μεγεθύνεται. Κι αν αυτή η σχολική χρονιά οσονούπω τελειώνει, θα πρέπει να υπάρξει κινητοποίηση και οργάνωση μέσα στο καλοκαίρι εν όψει της επανέναρξης της σχολικής περιόδου, αφού η κατάσταση με τη σχολική βία χρόνο με τον χρόνο μοιάζει να επιδεινώνεται.
Η πολυσέλιδη -300 σελίδων- έκθεση από την ευρωπαϊκή έρευνα για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού καταδεικνύει ότι η Ελλάδα δεν βρίσκεται εκτός προβλήματος. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει!
Παράγοντες θυματοποίησης
Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι η ανικανότητα του θύματος να αμυνθεί είναι ο βασικότερος παράγοντας θυματοποίησης, σε ποσοστό 57%, σύμφωνα με την άποψη των ερωτηθέντων μαθητών. Δεύτερος και τρίτος σημαντικότερος παράγοντας είναι η ευαισθησία, αλλά και η εθνικότητα του θύματος, με ποσοστά 44,6% και 44,3% αντίστοιχα. Επίσης, το 31,6% θεωρεί ότι βασικό παράγοντα θυματοποίησης αποτελεί το σωματικό βάρος, το 25% οι σεξουαλικές προτιμήσεις και το 23% η ύπαρξη κάποιας σωματικής ανεπάρκειας.
Αντίθετα, το θρήσκευμα ή το άγχος δεν φαίνεται να παίζουν ιδιαίτερο ρόλο γι’ αυτό το θέμα, σύμφωνα πάντα με τους μαθητές των ελληνικών σχολείων.
Βία λόγω εθνικότητας
Από τη μελέτη των στοιχείων είναι εμφανές πως από τις έξι χώρες της έρευνας η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο δείκτη σχολικής βίας λόγω εθνικότητας! Συγκεκριμένα, όπως ήδη αναφέραμε, στην Ελλάδα η θυματοποίηση εξαιτίας της εθνικότητας είναι στο 44%. Στην Ιταλία το ποσοστό αυτό είναι στο 30%, στη Λετονία στο 27%, στην Εσθονία στο 23%, στη Βουλγαρία στο 21% και στη Λιθουανία μόλις στο 20%.
Τα αποτελέσματα της έρευνας, είναι κάτι παραπάνω από ανησυχητικά για όσα συμβαίνουν στα σχολεία της χώρας μας. Από τους μαθητές που ρωτήθηκαν αν υπήρξαν ποτέ θύματα του σχολικού εκφοβισμού, το 31,98% απάντησε “ναι”, με το μεγαλύτερο ποσοστό να αφορά τα αγόρια (34,2%).
Όταν οι γονείς δεν εργάζονται!
Κάτι άλλο αξιοσημείωτο, σε άμεση συνάρτηση με τα σημεία των καιρών, είναι ότι το ποσοστό των θυμάτων σχολικής βίας είναι υψηλότερο στις περιπτώσεις που και οι δυο γονείς δεν εργάζονται! Τα παιδιά, δηλαδή, όταν η ανεργία χτυπήσει το σπίτι τους, αισθάνονται αμέσως πιο αδύναμα, άρα και πιο ευάλωτα στη θυματοποίηση. Σ’ αυτό το ενδεχόμενο, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η έλλειψη εργασίας και των δυο γονέων, σε συνδυασμό με την ύπαρξη οικονομικών και άλλων προβλημάτων στο εσωτερικό της οικογένειας, μεταφράζεται στην ενίσχυση του αισθήματος ανασφάλειας που βιώνει το παιδί στο οικογενειακό του περιβάλλον και επηρεάζει το σύνολο της συμπεριφοράς του.
Έτσι οι απαντήσεις που παρουσιάζουν ως κύριο λόγο της θυματοποίησης την ανικανότητα του θύματος να αντιδράσει μπορούν να ερμηνευτούν ως η αναγνώριση του παιδιού ότι προέρχεται από ένα περιβάλλον που το καθιστά ανίσχυρο να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Με λίγα λόγια, σε μια περίοδο που υπάρχει τέτοια αναταραχή στην κοινωνία των ενηλίκων, η ίδια κατάσταση μεταφέρεται σαν καθρέφτης και βιώνεται αναλογικά στον μικρόκοσμο του σχολείου.
Έξω από το σχολείο ή στους διαδρόμους
Το φαινόμενο της σχολικής βίας συναντάται περισσότερο είτε έξω από το σχολείο (35%) είτε στους διαδρόμους του σχολείου (32%) και λιγότερο μέσα στην αίθουσα (24%). Επίσης, είναι πια σημαντικό το ποσοστό των παιδιών που δηλώνει ότι έχει δεχθεί επιθέσεις στο διαδίκτυο (20%).
Η χρήση κοροϊδευτικών ονομάτων είναι η πιο συνηθισμένη μορφή σχολικού εκφοβισμού, σύμφωνα με μαρτυρίες από το 60% των μαθητών που δήλωσαν θύματα. Ακολουθούν τα σπρωξίματα – χτυπήματα (45%) και τα πειράγματα λόγω εξωτερικής εμφάνισης με 36,3%. Η ανάρτηση των εξευτελιστικών φωτογραφιών στο διαδίκτυο έλαβε ποσοστό 14% και η διάδοση παρόμοιων φωτογραφιών μέσω κινητών 12%. Τέλος, το 67% των θυμάτων αποφάσισε και μίλησε τελικά γι’ αυτό που του συνέβη, ενώ η πλειονότητα των μαθητών προτιμά να μοιράζεται μια τέτοια εμπειρία είτε με κάποιον φίλο ή συμμαθητή (36%) είτε με τους γονείς (28%).
Η ταυτότητα της έρευνας
Η συγκεκριμένη έρευνα άρχισε τον Φεβρουάριο του 2012 για την ευρωπαϊκή καμπάνια ενάντια στον σχολικό εκφοβισμό, με το “Χαμόγελο του Παιδιού” να αναλαμβάνει συντονιστής εταίρος στην υλοποίησή της. Στην έρευνα συμμετείχαν έξι χώρες, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Βουλγαρία, η Λετονία, η Εσθονία και η Λιθουανία, με συμμετοχή 18.000 μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Από την Ελλάδα πήραν μέρος 5.000 παιδιά από 167 σχολεία. Η μεγάλη έρευνα ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2012 και τα αποτελέσματά της γνωστοποιήθηκαν πρόσφατα.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΣ (ψυχολόγος, Χαμόγελο του Παιδιού)
820 παρεμβάσεις τα τρία τελευταία χρόνια
Για τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού στη χώρα μας μίλησε στην “Αυγή” ο ψυχολόγος από το “Χαμόγελο του Παιδιού” και από την Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, Στέφανος Αλεβίζος: “Η τηλεφωνική γραμμή 1056 γίνεται καθημερινά δέκτης δεκάδων τηλεφωνημάτων και καταστάσεων σιωπηλών, που δύσκολα μπορεί να αντιληφθεί κάποιος. Μιλάμε για περιπτώσεις απλές αλλά και ακραίες, όπως απόπειρες αυτοκτονιών ή και αυτοκτονίες”. Και συνεχίζει με ένα συγκεκριμένο περιστατικό: “Πρόσφατα είχαμε απόπειρα αυτοκτονίας 17χρονου μαθητή στα Χανιά εξαιτίας εκφοβισμού που δεχόταν λόγω της εθνικότητάς του”.
Για το αν αυτή η τάση δείχνει αυξητική για το μέλλον, ο Στέφανος Αλεβίζος τονίζει: “Έτσι φαίνεται. Όταν μεγεθύνεται κάτι, άλλωστε, σαν αίσθηση στον ενήλικο κόσμο, τα παιδιά αναπόφευκτα θα ακολουθήσουν. Αυτό βλέπουν, αυτό θα κάνουν”.
Όπως είναι λογικό, με τον σχολικό εκφοβισμό να εξελίσσεται σε πολύ σημαντικό πρόβλημα και στην Ελλάδα, οι τηλεφωνικές κλήσεις από γονείς ή και μαθητές έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια: “Μέσα στα τρία τελευταία χρόνια, έχουμε κάνει 820 διαδραστικές παρεμβάσεις πρόληψης για θέματα βίας, μετά από αιτήματα των εκπαιδευτικών. Υπάρχει μεγάλη διάθεση ενημέρωσης από γονείς και καθηγητές”.
Όσο για τους μαθητές; “Και από τα παιδιά δεχόμαστε πολλές κλήσεις και ζητούν συχνά βοήθεια λόγω επίμονου εκφοβισμού. Υπάρχει πια και ο αυξανόμενος διαδικτυακός εκφοβισμός με ηλεκτρονικά μηνύματα κ.λπ. Μας στέλνουν τα παιδιά, κυρίως εφηβικής ηλικίας, e-mails στα οποία αναφέρουν ότι φοβούνται”.
“Βοηθήστε με…”
Ο Στ. Αλεβίζος αφηγείται μερικά από τα πιο δύσκολα περιστατικά ανάγκης για στήριξη παιδιών που κλήθηκε να χειριστεί η τηλεφωνική γραμμή: “Ένας 15χρονος έστειλε σε εμάς μήνυμα μέσω e-mail και μας γνωστοποιούσε ότι τον κορόιδευαν για μια συμπεριφορά που είχε και που δεν ταίριαζε με το στερεότυπο συμπεριφοράς έφηβων αγοριών. Ο μικρός από την Αθήνα ζήτησε στήριξη από εμάς και το e-mail του ανέφερε: ‘Βοηθήστε με! Δεν ξέρω τι να κάνω… Ντρέπομαι να το πω στους γονείς μου, ντρέπομαι να ζητήσω βοήθεια από τον καθένα’. Ζούσε με θυμό μέσα του και είχε σκέψεις ακόμα και για αυτοκτονία. Βοηθήθηκε, όμως, και είναι πλέον καλά. Λειτουργήσαμε άμεσα κι έπαιξε ρόλο το ότι ήταν δεκτικός. Μας έφερε, μάλιστα, σε επαφή και με τους γονείς του. Έτσι λύθηκε το πρόβλημα”.
Ο εφιάλτης της 15χρονης
Τον απόλυτο εφιάλτη, όμως, βίωσε ένα 15χρονο κορίτσι περνώντας μια ανατριχιαστική εμπειρία: “Είχαμε και την περίπτωση μιας έφηβης που βίωνε έντονο εκφοβισμό λόγω της εξωτερικής της εμφάνισης. Επέλεξε τον δρόμο να ζητήσει βοήθεια αρχικά από το διαδίκτυο και μέσω του προσωπικού της blog, απευθυνόμενη ουσιαστικά στους φίλους της. Η κατεύθυνση που της δώσανε ήταν αυτή του αυτοτραυματισμού !!!. Όπως με εκδορές από ξύστρες, με οπές από γυαλάκια κ.λπ. Της είπανε, δηλαδή, πώς να κόψει τα χέρια της. Και η κοπέλα το έκανε!
Μια φίλη της, όμως, βλέποντας όλα αυτά αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια από εμάς. Μας γνώριζε επειδή είχαμε κάνει παρέμβαση στο σχολείο της κι έτσι απευθύνθηκε για να κάνουμε κάτι για τη 15χρονη. Και όντως μπορέσαμε να βοηθήσουμε άμεσα κι αποτελεσματικά”.
Όσον αφορά τις κλήσεις που δέχεται η τηλεφωνική γραμμή από τα αστικά κέντρα και την περιφέρεια, λέει: “Δεν υπάρχει διαφορά στις κλήσεις μεταξύ μεγάλων αστικών κέντρων και περιφέρειας. Αυτό που συμπεραίνουμε είναι ότι υπάρχουν οι ίδιες πιθανότητες τελικά να εκφοβιστεί ένα παιδί”.
* Στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056 μπορεί να καλέσει οποιοσδήποτε από το κινητό του τηλέφωνο χωρίς μονάδες ή από ένα καρτοτηλέφωνο χωρίς κάρτα ή από το σπίτι χωρίς την παραμικρή χρέωση. Οι κλήσεις, εκτός από δωρεάν, είναι ανώνυμες κι εμπιστευτικές. Η Γραμμή SOS λειτουργεί 7 ημέρες την εβδομάδα, 24 ώρες τη μέρα και απαντούν κοινωνικοί λειτουργοί ή ψυχολόγοι.
Ο δεκάλογος των συμβουλών
1. Γι’ αυτό που συμβαίνει δεν φταις εσύ. Δεν υπάρχει καμία πραγματική αιτία για να σε χτυπήσει κάποιος ή για να μιλήσει άσχημα για σένα.
2. Πολλά παιδιά στα σχολεία βιώνουν τέτοιες καταστάσεις.
3. Είμαστε περήφανοι για τον εαυτό μας. Δεν ντρεπόμαστε εμείς για κάτι άσχημο που έκανε κάποιος άλλος.
4. Εάν μας συμβεί κάτι, το μοιραζόμαστε με τους δασκάλους και τους γονείς μας. Δεν μαρτυράμε το άλλο παιδί, βοηθάμε τον εαυτό μας.
5. Οι δυσκολίες δεν εξαφανίζονται ποτέ από μόνες τους. Εάν συμβεί μια φορά, είναι πολύ πιθανό να ξανασυμβεί.
6. Η απομόνωση δεν είναι η λύση. Και άλλα παιδιά μπορεί να έχουν ενοχληθεί από τη συμπεριφορά εκφοβισμού. Μοιράσου την εμπειρία σου.
7. Η αδιαφορία δεν είναι λύση. Η δράση ναι.
8. Το να απαντήσεις με τον ίδιο τρόπο δεν θα σε βοηθήσει. Απλά θα κάνεις κάτι που έτσι και αλλιώς σε ενοχλεί.
9. Είσαι πολύ σημαντικός για πολλούς ανθρώπους. Εάν κοιτάξεις γύρω σου, θα τους βρεις, και αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να σε βοηθήσουν.
10. Κάλεσε στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, δωρεάν και ανώνυμα, για να μιλήσεις με κάποιον ψυχολόγο.
* Για ακόμα περισσότερες πληροφορίες και συμβουλές για τα παιδιά, τους γονείς, αλλά και τους εκπαιδευτικούς μπορεί o κάθε ενδιαφερόμενος να επισκεφθεί στο Ίντερνετ την επίσημη ιστοσελίδα της “Ευρωπαϊκής Καμπάνιας Κατά του Σχολικού Εκφοβισμού” (European Antibullying Campaign) στη διεύθυνση: www.e-abc.eu
Το δημοσίευμα του Guardian
Μια άλλη διάσταση, που ενδεχομένως θα κληθεί να αντιμετωπίσει τα επόμενα χρόνια και η χώρα μας, είχε δώσει πριν από μια δεκαετία ο βρετανικός Guardian έπειτα από την έρευνα που είχε διεξαγάγει το υπουργείο Αθλητισμού της Αγγλίας και διαπιστώθηκε ότι: “Μικρά παιδιά, ηλικίας ακόμα και 10-11 χρονών, καταφεύγουν στη χρήση στεροειδών, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να γίνουν πιο μεγαλόσωμα, ελπίζοντας ότι μόνο έτσι θα αποτρέψουν τις συμμορίες των νταήδων του σχολείου”.
Ο Μισέλ Βεροκέν, ιδρυτικό στέλεχος του φορέα “Αθλητική Ακεραιότητα” χτύπησε το καμπανάκι: “Οι μαθητές τα προμηθεύονται συχνά από τους ίδιους ντίλερ που πασάρουν ναρκωτικά γύρω από σχολεία”. Την ανησυχία της δεν έκρυψε και η Μισέλ Έλιοτ, διευθύντρια του οργανισμού για τα παιδιά που πέφτουν θύματα σχολικού εκφοβισμού: “Το ένα στα τέσσερα τηλέφωνα που γίνονται στην 24ωρη γραμμή βοήθειας αφορά ανήλικα αγόρια θύματα του bullying, που έχουν προσπαθήσει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να αλλάξουν τον σωματότυπό τους”.
Πηγή: avgi.gr